Ölkəmizdə və dünyada yoluxucu xəstəliklər günümüzün qlobal problemlərindəndir. Bu xəstəliklər bir çox sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Ümumi yoluxucu xəstəliklərdən biri Hepatit A xəstəliyidir. Adından da göründüyü kimi Hepatit A virusunun orqanizmə daxil olması nəticəsində baş verir. Qaraciyər infeksiyası ilə xarakterizə olunur. Yoluxma xəstəliyi olan insanların nəcisi ilə təmasda baş verir. Yoluxucu xəstəliklərdən qorunmaq üçün gigiyena çox vacibdir. Peyvəndlə Hepatit A xəstəliyindən qorunmaq mümkündür.

Hepatit A virusu nədir?

Hepatit A virusu bir növ RNT virusudur. İnsanlara yoluxduqda qaraciyərə təsir göstərir. Qaraciyərdə infeksiyaya və sarılığa səbəb olur. İnsandan insana nəcislə ötürülür. Bu virusdan qorunmaq üçün gigiyenaya diqqət etmək lazımdır.

Hepatit A xəstəliyi nədir?

Hepatit A xəstəliyi eyni adlı virusun insan orqanizminə daxil olması nəticəsində yaranan xəstəlikdir. Qaraciyərdə iltihablı bir vəziyyət meydana gəlir. Nəcislə keçən xəstəlik olduğundan təmiz olmayan yerlərdə yemək və içki qəbul edən insanlara keçmə ehtimalı yüksəkdir. Nəticədə müxtəlif simptomlar meydana çıxır. Bu simptomlar əsasən yüngül olsa da, bəzən ciddi qaraciyər problemlərinə və ölümə qədər irəliləyə bilər.

Hepatit A xəstəliyinin əlamətləri olan insanlar həkimə müraciət etməli və müayinədən keçməlidirlər. Klinik araşdırmalar və qan testləri nəticəsində qəti diaqnoz qoyula bilər. Bu xəstəliyə tutulduqdan sonra müəyyən müddətdən sonra simptomlar öz-özünə yox olur. Xəstəliyi müalicə etmək mümkün deyil. Ancaq insanı narahat edən əlamətlər müxtəlif dərmanlarla aradan qaldırıla  və xəstəlik yüngülləşə bilər.

Hepatit A necə ötürülür?

Hepatit A xəstəliyi insandan insana Hepatit A virusu ilə təmas nəticəsində ötürülür. Xəstənin nəcisi ilə təmasda olmaq, onun hazırladığı yeməkləri yemək çox risklidir. Qidaları çiy və ya az bişmiş istehlak etmək də risk yaradır. Bu həm də cinsi əlaqə yolu ilə keçə bilən bir virusdur.

Hepatit A-nın ötürülmə yolları hansılardır?

Hepatit A əsasən Hepatit A virusuna yoluxmuş insanların nəcisi ilə təmasda olan xəstəlikdir. Buna görə də təmizliyə və gigiyenaya böyük diqqət yetirilməlidir. Hepatit A xəstəliyinin ötürülmə yollarına aşağıdakılar daxildir:

• Hepatit A xəstəsi olan insanlarla birbaşa təmasda olduqda,
• Hepatit A olan insanların şəxsi əşyaları (dəsmal, eynək, paltar kimi) ilə təmasda olduqda,
• Çirkli və xlorsuz hovuzlarla,
• Çiy qidaları düzgün bişirilmədən istehlak etmək,
• Qida sənayesində çalışanlar təmizliyə fikir vermədiyi üçün Hepatit A virusu insandan insana keçə bilər.

Hepatit A testi nədir?

Hepatit A diaqnozu əsasən xəstəliyin tapıntıları ilə qoyula bilər. Hepatit A testi qəti diaqnoz üçün istifadə olunur. Xəstəlik qanda IgM və IgG antikorlarının səviyyəsinə baxılaraq diaqnoz qoyulur. Bundan əlavə, antikor səviyyəsi sayəsində insanın daha əvvəl xəstəliyə tutulduğu və ya peyvəndin daha əvvəl edilib-edilmədiyi müəyyən edilə bilər. Bu testi həyata keçirmək üçün bədəndən alınan qanı normal şəkildə qiymətləndirmək kifayətdir.

Hepatit A necə müalicə olunur?

Hepatit A üçün xüsusi müalicə və ya dərman yoxdur. Virusla təmasdan əvvəl peyvənd olunarsa, ömürlük xəstəlikdən qorunmaq mümkündür. Ancaq virusa yoluxduqdan sonra müalicə ilə virusu bədəndən çıxarmaq mümkün deyil. Hepatit A virusunun səbəb olduğu qaraciyər infeksiyası nəticəsində bədəndə meydana gələn simptomlar müalicə edilə bilər. Qızdırma, halsızlıq, yorğunluq kimi əlamətlərə qarşı həkimin təyin etdiyi müalicə üsullarından istifadə edilir. Virus zamanla təsirini itirir və simptomlar yox olur.

Hepatit A-nın əlamətləri hansılardır?

Hepatit A xəstəliyi uşaqlarda bir çox simptomlara səbəb olmasa da, böyüklərdə ciddi təsirlər göstərə bilər. Başqa heç bir xəstəliyi olmayan sağlam və yetkin fərdlərdə bu xəstəlik yüngül müalicələrlə aradan qaldırılır. Lakin risk qrupunda olan insanlarda xəstəliyin əlamətləri daha ciddidir. Hepatit A xəstəliyinin simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

• Yorğunluq,
• Zəiflik,
• Oynaq ağrıları,
• Anoreksiya,
• Sürətli kilo itkisi,
• İshal,
• Mədə narahatlığı,
• Ürəkbulanma,
• Qusma,
• Gözlərin və dərinin sararması,
• Sidiyin tünd rəngi,
• Nəcisin ağımtıl rəngi.

Hepatit A üçün yüksək risk altında olan insanlar kimlərdir?

Hepatit A-nın simptomları ümumiyyətlə yüngül olsa da, bəzi risk qruplarında xəstəlik pis nəticələrə səbəb ola bilər. Yüksək risk altında olan insanlara aşağıdakılar daxildir:

• Qaraciyər xəstəliyi olanlar,
• Hepatit B, Hepatit C və ya Hepatit D olanlar,
• Qanaxma və laxtalanma pozğunluğu olanlar,
• İmmuniteti zəifləmiş, kimyaterapiya altında olan xərçəng xəstələri, orqan transplantasiyası gözləyənlər,
• QİÇS xəstəsi olanlar,
• Kanalizasiyada işləyənlər,
• Yoluxucu xəstəliklər və ya reanimasiya şöbələrində çalışan tibb işçiləri,
• Laboratoriya işçiləri,
• Qocalar evi və körpələr evi işçiləri,
• İnşaatçı,
• Narkomanlar.

Hepatit A peyvəndi

Hepatit A peyvəndi insanları Hepatit A virusundan qoruyur. Bu terapevtik peyvənd deyil. Ona görə də xəstəliyə yoluxandan sonra bunu etmək faydalı deyil. Ancaq xəstəlik ötürülməzdən əvvəl edilirsə, Hepatit A virusuna qarşı qorunma təmin edir və təmas zamanı virusun bədənə daxil olmasının qarşısını alır. Ölkəmizdə Hepatit A peyvəndi uşaqlıq dövründə edilən rutin peyvəndlər qrupuna daxildir. 2 müxtəlif dozada tətbiq olunur. Böyüklərin də bunu etməsinin heç bir zərəri yoxdur. Lakin, Hepatit A peyvəndi əvvəllər vurulubsa və ya xəstəlik baş veribsə, təkrar peyvənd etmək lazım deyil. Hamilə qadınlar zəruri olmadıqca hamiləlik dövründə peyvənd etməməlidirlər.

Hepatit A peyvəndinin yan təsirləri hansılardır?

Hepatit A peyvəndinin yan təsirləri ümumiyyətlə yüngüldür. Bütün digər peyvəndlərdən sonra baş verə biləcək yan təsirlər Hepatit A peyvəndindən sonra da baş verə bilər. Tətbiq sahəsində dəri qızartı, həssaslıq və ödəm ola bilər. Qızdırma, mədə pozğunluğu və yorğunluq da baş verə bilər. Uzunmüddətli və ciddi yan təsirlər baş verərsə, mümkün qədər tez bir zamanda həkimə müraciət edilməlidir. Təmizlik və gigiyena qaydalarına riayət etməklə özünüzü Hepatit A xəstəliyindən qorumaq mümkündür. Bu vəziyyətdə peyvənd çox vacibdir.