Reflüks nədir?

Reflüks mədə və bəzi hallarda mədəaltı vəzi şirəsi və öd qarışığından ibarət onikibarmaq bağırsaq möhtəviyyatının qida borusuna geriyə atılması nəticəsində döş sümüyü arxasında hiss edilən yanma (qıcqırma) hissidir.Reflüks xəstəliyi ağızdakı yeməyin acı dadı və hissi ilə özünü göstərir. Qida borusunun daxili hissəsində ödəm əmələ gəldikdən sonra atipik reflüks boğazda şişlik hissi yarada bilər.
Eyni şəkildə, qıcıqlanmadan sonra meydana gələn spazm səbəbilə sinə ağrısı kimi şikayətlərə səbəb ola bilər. Xüsusilə sinə ağrısı səbəbindən bu xəstəlik ürək xəstəlikləri ilə də qarışdırıla bilər. Bundan əlavə, səs boğultusu, quru öskürək, ağrılı udma və ya udma çətinliyi, hıçqırıq kimi şikayətlərə də səbəb ola bilər.
Reflüks əlamətləri hansılardır?
Reflüks xəstəliyi iki başlıq altında araşdırıla bilər: tipik və atipik simptomlar. Ən çox görülən tipik reflüks simptomları arasında mədədə yanma, turşluq, ağızda acı dad, döş qəfəsində ağrı və ya yeməyi udmaqda çətinlik yer alır. Atipik reflüks əlamətləri çox vaxt qulaq, burun və boğaz xəstəlikləri ilə qarışdırılır. Ən çox görülən atipik reflüks simptomları sinüzit, quru öskürək, ağızdan gələn qoxu, səs boğuntusu və ya diş çürüməsi kimi simptomlar yer alır. Reflüks xəstəliyi tez-tez sinə ağrısına səbəb olduğundan çox vaxt ürək və ya sinə xəstəlikləri ilə qarışdırılır.
Reflüks də bir çox xəstəliyə səbəb ola bilər. Məsələn, xroniki faringitin ən çox görülən səbəblərindən biri reflüks xəstəliyidir. Eyni şəkildə, mədədəki mayelər nəfəs borusuna qalxaraq ağciyərlərə qarışarsa, bu, uzun müddətdə reflüks, ağciyər xəstəlikləri və ya astmaya səbəb ola bilər.
Reflüks diaqnozu
Reflüks diaqnozu üçün ilk növbədə xəstənin şikayətləri nəzərə alınır. Ancaq bəzi xəstələrdə heç bir şikayət və ya simptom olmaya bilər. Adətən, reflüks diaqnozu üçün qoyulacaq ilk diaqnoz qastroskopiyadır. Qastroskopiya ilə mədə qapağının, mədə yırtığının olması və qida borusunun zədələnməsi araşdırılır. Lazım gələrsə, həkim mədədən toxuma nümunələri götürə bilər.
Reflüksü necə müalicə etmək olar?
Reflüksün müalicəsi adətən həyat tərzinin dəyişdirilməsi ilə başlayır. Məsələn, yeməkdən sonra uzanmamaq, az və tez-tez yemək yemək, qazlı və spirtli içkilərdən uzaq olmaq lazımdır. Həmçinin, həkimin tövsiyə etdiyi antasidlərdən, yemək borusu və mədənin nizamlı işləməsini təmin edəcək dərmanlardan düzgün istifadə etmək lazımdır.
Reflüks müalicəsi üçün cərrahiyyə üsulu
Reflüks xəstəliyi həyat tərzi dəyişikliyi və ya reflüks dərmanları ilə düzəldilə bilməyən yırtıq kimi anatomik bir problemdən qaynaqlanırsa cərrahi müalicə tətbiq oluna bilər. Gənc xəstələrdə uzun müddətli müalicədən sonra heç bir nəticə alınmazsa və ya ömür boyu müalicə tələb olunarsa reflüks əməliyyatı düşünülə bilər.
Reflüks üçün nə yaxşıdır?
Reflüks şikayətlərini azaltmaq və ya reflüksdən qaçmaq üçün uzun müddət ac qalmamaq lazımdır. Qida yaxşı çeynəməli və az miqdarda və tez-tez istehlak edilməlidir. Mayeləri yeməklə deyil, yeməkdən yarım saat əvvəl və ya sonra qəbul etmək lazımdır. Son yeməyinizi yatmazdan ən azı iki saat əvvəl yemək və tox mədə ilə yatmamaq çox vacibdir. Yatmazdan əvvəl yeyilən yeməklər mədə təzyiqini artıra biləcəyi üçün reflüks şikayəti də əhəmiyyətli dərəcədə artacaq. Boyun nahiyəsində heç bir narahatlıq yoxdursa, yastığın hündürlüyü 10-15 sm olmalıdır. Bel və qarnı dartmayan geyimlər geyinilməlidir. Mədəni sıxan kəmərlər və digər sıx geyimlər reflüksə səbəb ola bilər.Bədənin ideal çəkisi qorunmalı, artıq çəki varsa atılmalıdır. Stress həzm problemlərinə və buna görə də reflüksə səbəb ola bilər. Stress bütün orqanizmin sağlamlığına mənfi təsir göstərir. Stress səviyyəsinə nəzarət etmək lazımdır.
Reflüksdən əziyyət çəkən insanların pəhrizi necə olmalıdır?
Mədə qapağının öz funksiyasını yerinə yetirməməsi nəticəsində mədə turşusunun yemək borusuna sızması zamanı reflüks baş verir. Reflüks xəstəliyi qidalanma vərdişlərini dəyişdirməklə idarə oluna bilər. Düzgün və balanslaşdırılmış pəhriz təkcə reflüks deyil, demək olar ki, bütün sağlamlıq problemlərini həll etməyə kömək edir. Reflüks xəstəliyi olan insanların qaçınması lazım olan qida və içkilər bunlardır:
-Acılı qidalar reflüksün şiddətini artıra bilər. Reflüks şikayətlərinin qarşısını almaq üçün ədviyyatlardan istifadə məhdudlaşdırılmalıdır.
-Siqaret çəkmək reflüks şikayətlərinin artmasına səbəb ola bilər.
-Qəhvə reflüks artıran məhsullardan biridir. Qəhvə istehlakını məhdudlaşdırmaq reflüks şikayətlərini azaltmağa kömək edir. Qəhvəyə alternativ olaraq bitki çayları və ya qara çay tövsiyə olunan miqdarda istehlak edilə bilər.
-Yağlı qidalar və qızardılmış qidalar mədə turşusunun artmasına səbəb olur. Mədə turşusunun artması reflüksə səbəb ola bilər. Marqarin kimi trans yağlardan, qaymaq, mayonez kimi məhsullardan, yağlı qidalardan uzaq durmaq lazımdır.
– Turş və qazlı içkilərin istehlakını məhdudlaşdırmaq reflüksün qarşısını almağa kömək edir.
-Turşular reflüks şikayətlərini artıra bilər.
-Şokolad tərkibindəki maddələrə görə reflüksə səbəb ola bilər.
-Qida və içkilərin çox soyuq və ya çox isti olmamasına diqqət yetirilməlidir.
Körpələrdə reflüks
Körpələrdə reflüks adətən ilk olaraq qusma şikayəti verməyə başlayır. Ancaq körpələrin fizioloji reflüks adlanan reflüks yaşaması son dərəcə normaldır. Körpələrdə reflüks simptomları: Körpənin gündə neçə dəfə və necə qusduğu, körpənin uzanma vəziyyəti, nə qədər qidalandığı və bu əlamətlərin hərtərəfli araşdırılması lazımdır. Reflüks və fizioloji reflüks arasında fərq qoymaq çox vacibdir. Körpələrdə reflüksün müalicəsində ailələrə yuxu vəziyyəti, qidalanma üsulu və miqdarı barədə məlumat verilir.
Uşaqlarda reflüks
Uşaqlarda da böyüklərdə olduğu kimi mədə ilə yemək borusu arasında real qapaq şəklində olmasalar da funksiyalarına görə “valve” adlanan strukturlar var. Bu qapaq normal işləyirsə, mədənin turşusunun qida borusuna yayılmasının qarşısını alır. Əks halda, bu turşu yemək borusuna sızaraq orqanizmə zərər verə bilər və buna reflüks xəstəliyi deyilir.
Reflüksə səbəb olan ən mühüm faktorlar qida borusu və mədə funksiyasının pozulması, piylənmə, mədədə turşu tənzimləmə sistemlərinin pozulması, uyğun olmayan fiziki fəaliyyət, bəzi dərmanlar, hormonlar, müxtəlif yağlı qidalar, siqaret tüstüsü, yırtıq və genetik faktorlar hesab edilə bilər.
Reflüks və qastrit arasındakı fərqlər nələrdir?
Reflüks xəstəliyi qidalanma vərdişləri və mədə yırtığı səbəbilə inkişaf edə bilər. Qastrit tez-tez revmatik dərmanların və ağrıkəsicilərin nəzarətsiz istifadəsi nəticəsində yaranır. Həddindən artıq narkotik istifadəsindən sonra qoruyucu mədə divarında pisləşmə və iltihab meydana gəlir.